Sayfa 119 a.KONULARI BAKIMINDAN ÖĞRETİCİ METİNLER *Tıp metinleri * dini metinler * İslam menkıbeleri * öğüt ve bilgi verici metinler b.Sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.Cümleler kısa ve açıktır.Bu dönem öğretici metinleri din tasavvuf tıp ve tabiat konularında yazılmıştır.Bu yüzyılda yazılan öğretici metinler aydınlatıcı ve yol gösterici metinlerdir. ÖLÇME DEĞERLENDİRME 1.a 2.T A S A V V U F 3.e 4.Makalat adlı eseri...Hacı Bektaş Veli...yazmıştır. 14.yy öğretici metinleri anlatım biçimleri bakımından...manzum..ve...mensur...olmak üzere iki gruba ayrılır. 5.D,Y,D,D,Y,D,Y arkadaşlar 120deki 5, soru d d d d y d y 121 , sayfayı zaten sınıfta yazcaksınız şiiri 123;birim değeri;beyit birim sayısı;5 birimlerde anlatılanlar, 1.şair sevgilinin yüzünü açmasını ve yürümesini bahçedeki varlıkların bunu görmesini istemiştir 2.bu beyitte ise,şair aşk aşka sevgilinin aşkından düştüğünü ve amansız bir dert olduğunu anlatmıştır 3.sevgilinin aşkınkından perişan olduğunu anlatmıştır 4.duyduğu aşktan dolayı kaburga kemiklerinin bile sayılabileceğini ve bu ahliyle musikara benzediğini 5.güzellere acımasız şefkatli değilller demenin yanlış olduğunu vurgulamktadır TEMA;aşktır ç.beyitlerin yerlerini değiştirdiğimizde anlamda bi değişiklik meyadana gelmez çünkü beyitler kendi arasında uyumludur. d.yaşanması mümkün değildir çünkü hayali unsurlar vardır. egazel nazım şeklinin özelliklerini yazcaksınız bunu bulabilirsiniz f ikisininde nazım şekli gazel nazım birimi beyit temaları aşk ölçü aruzdur 124.2.soru:ses benzerlikleri var ahengi sağlayan unsurlar var 125.4.soru;gül ve nesrin sevgilinin yanagı servi ve sanavber;sevgilinin yürüyüşü gülnar; rengi ve şekli dolasıyla aşığın vücudunaki yaralar sayfa 121 1. etkinlik NABİ'NİN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI Bende dayanacak güç,sende vefadan zerre yok. İki yoktan ne çıkar,bir kere düşünelim. MUHİBBİ'NİN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI Halk içinde devlet gibi itibar gören bir şey yok. (Fakat)dünyadaki devlet bile bir nefes sağlıktan daha değersizdir. AŞIK PAŞA'NIN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI Şu gönülde dağ olan hem gönül bağını kesip hem de bağ olan aşk değil mi(dir?) FUZULİ'NİN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI Herkes,bayram için yılda bir kez kurban kesmektedir. Ben her zaman her saat senin kurbanınım. ULVİ'NİN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI Ey sevgili,halimi arz etmek için seni yalnız bulamıyorum. Seni yalnız bulduğumda ise kendimi asla bulamıyorum. NEFİ'NİN SÖZÜNÜN AÇIKLAMASI Aşık benim,rezilliğimle şehirde şöhretlendim(tanıdım). Mecnun'un hikayesini yazanlar hep çöle,sahraya yazmışlar. sayfa 123 BİRİM DEĞERİ:beyit BİRİM SAYISI:beş ŞİİRİN TEMASI:aşk BİRİMLERDE ANLATILANLAR; 1.şair sevgilisinin yüzünü açıp salınarak yürümesini,bağdaki çiçek ve ağaçların da bunu görmesini istemektedir. 2.şair,bu aşk hastalığına sevgilinin aşkından düştüğünü,bunun da nasıl amansız bir hastalık olduğunu herkesin görmesini istemektedir. 3.şair sevgilisinin aşkından perişan olduğunu,vücudunda yaralar açıldığını söylemektedir. 4.şair,aşk derdinden dolayı kemikleri sayılacak kadar zayıfladığını ,bu hali ve inlemeleriyle tıpkı Musikar'a benzediği söylemektedir. 5.şair güzellere yumuşak huylu değiller,demenin yanlış olduğunu,gördüklerinde hemen yumuşak huylu olduklarını söylemektedir. Ç. gazeldeki beyitlerin yerleri değiştirilerek okunduğunda gazelin anlamında herhangi bir değişiklik olmamaktadır.Çünkü gazelin birimleri olan her beyit kendi içinde bir bütündür.Bu nedenle anlam aynı birim içinde başlar,aynı birim içinde biter.Dolayısıyla bir beyitteki anlam diğer beyitlere bağlı olmadığı için beyitlerinin yerlerinin değiştirilmesi gazelin anlamında herhangi bir değişikliğe sebep olmamaktadır. D.Şiirde anlatılanların gerçek hayatta yaşanılması mümkün değildir.gazeldeki sevgili ve aşık tipleri,şairin hayal gücünün ve bağlı bulunduğu Divan şiiri geleneğinin tipleridir. E.Gazel nazım şeklinin özellikleri; *Divan şiirinin nazım şekillerindendir. *5-15 beyit arasında yazılır. *İlk beytine matla,son beyitine makta,en güzel beyitine beytü'l-gazel,şairin adının veya mahlasının geçtiği beyte mahlas beyti denir. *İlk beyit kendi arasında kafiyelidir. *Genellikle aşk,kadın ve içki konuları işlenmiştir. F.Her iki şiirde gazel nazım şekli,beyit nazım birimiyle ele alınmıştır.Kafiye şeması Baki'nin gazelinde olduğu gibi aa/ba/ca... şeklindedir.Her iki gazelinde teması aşktır.Anlatılanlarda gerçek hayatta yaşanması mümkün değildir.Hoca Denhani'nin gazeli 7 birim iken ,Baki'nin gazeli 5 birimdir. 2. ETKİNLİK Aşk temasıyla bulduğunuz şiirleri sınıfta okuyunuz.((arkadaşlar buna Özdemir ASAF'ın --LAVİNİA-- şiiri örnek verilir.)) 2.Gazelde aşk teması işlenmiş ve bir aşığın durumu gözler önüne serilmişti.Burada ise aşığın durumu yine gazelin bütünündeki durumuna eşdeğerdir.Verilen sözcükler okunduğunda yine halini anlatan ve sitem eden aşığın durumu ortaya çıkmaktadır. 3. İMGELER GÜL VE NESRİN:rengi dolayısıyla sevgilinin yanağı SERVİ VE SANAVBER:uzunluk ve salınış sebebiyle sevgilinin boyu ve yürüyüşü. GÜLNAR:rengi ve şekli dolayısıyla aşığın vücudundaki yaralar. 4.SÖZCÜK: Gülnar GERÇEK ANLAMI: nar çiçeği ŞİİRDEKİ ANLAMI:yara GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Gülnar bu mevsime yakışıyor. MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Bu dertten gülnarlar açtı her yanımda. SÖZCÜK:muhabbet(gülşeni) GERÇEK ANLAMI: gül bahçesi ŞİİRDEKİ ANLAMI:vücut GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Gül bahçesi rengarenkti MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Yanımdayken kendimi gül bahçesinde hissediyorum. SÖZCÜK:Musikar GERÇEK ANLAMI:efsanevi kuş ŞİİRDEKİ ANLAMI:vücut GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Musikar efsanevi bir kuştur. MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Öyle güzel sesi vardı ki Musikar'ı andırdı. 6. Açıl bağun gül ü nesrini ol ruhsarı görsünler Salın serv ü sanavber şive-ı reftarı görsünler. yukarıdaki dizelerde istiare(eğretileme)sanatı vardır. Kapunda hasıl itdi bu devasuz derdi hep gönlüm Ne derde mübtela oldu dil-i bimarı görsünler. yukarıdaki dizelerde teşhis(kişileştirme)sanatı vardır. Açıldı dağlar sinemde çak itdüm giribanum Muhabbete gülşeninde açılan gülnarı görsünler. yukarıdaki dizelerde teşbih(benzetme)sanatı vardır.Vücut sevgilinin gül bahçesine yaralar ise nar çiçeğine benzetilmiş. Ten-i zarumda pehlum üstühanı sayılur bir bir Beni seyr itmeyen ahbab Musikar'ı görsünler yukarıdaki dizelerde teşbih sanatı vardır.Aşık kendini ve inlemelerini Musikar'a ve onun gagasından çıkan seslere benzetmiştir. Ey Baki bu ifade de nida(seslenme)sanatı vardır. Yalvarı görsünler yukarıdaki ifadede iham sanatı vardır. yalvar sözcüğü hem yalvar- hem de bir çeşit para anlamında kullanılmıştır.Her iki anlamda beyte uygun olduğu için iham sanatı vardır. 7.*gazel nazım şeklinin kullanılması *beyit nazım biriminin kullanılması *aruz ölçüsünün kullanılması *sanatlı bir şöyleyiş olması *arapça ve farsça sözcüklerin kullanılması 8.örnek yazı: Bakinin gazeli yapı bakımından divan şiir geleneği yansıtmaktadır.Anlatımdaki sanatlı ve manzumlara dayalı ifadelerin yanı sıra ahenk bakımından da çok güçlü olan gazelde aşk teması işlenmiştir.şair aşk temasını aşık ve verfasız sevgili etrafında işlemiştir.temanın işlenmesinde manzumların yanı sıra şairin hayal gücünün de etkisi vardır. 9.Baki; *şiirlerinde tasavvufi unsurları kullanmıştır. *şiirleri nazım tekniği yönünden kusursuzdur. *şiirlerinde çok güçlü sanatlı bir söyleyiş vardır. *divan şiirinin en güçlü şairidir S.124 2.soru ses benzerlikleri var ahengi sağlayan unsurlar var 125 4.soru gül ve nesrin sevgilinin yanagı servi ve sanavber;sevgilinin yürüyüşü gülnar; rengi ve şekli dolasıyla aşığın vücudunaki yaralar S.126 8.Soru Bakinin gazeli yapı bakımından divan şiir geleneği yansıtmaktadır.Anlatımdaki sanatlı ve manzumlara dayalı ifadelerin yanı sıra ahenk bakımından da çok güçlü olan gazelde aşk teması işlenmiştir.şair aşk temasını aşık ve verfasız sevgili etrafında işlemiştir.temanın işlenmesinde manzumların yanı sıra şairin hayal gücünün de etkisi vardır. sayfa 128'deki 27. ve 28. beyitlerdeki söz sanatları 27.beyit Sensen ol bahr-ı keramet kim şeb-i Mirac’da Şebnem-i feyzün yetürmiş sabit ü seyyara su Söz Sanatları: Tenasüp: Bahr, su, feyz, şebnem kelimeleri arasında yapılmıştır. Bunlar su ile ilgili kelimelerdir. Teşbih-i Beliğ: Hz. Peygamber’in keramet denizine benzetilmesi (Bahr-ı keramet) Tezat: Bahr ve şebnem kelimeleri arasında 28.beyit Çeşme-i hurşidden her dem zülal-i feyz iner Hacet olsa merkadün tecdid iden mimara su Söz Sanatları: Tenasüp: Mimar, merkad, tecdid, zülal ve çeşme kelimeleri arasında Teşbih: Güneş çeşmeye benzetilmiş. Güneş ışıkları zülale benzetilmiş. sayfa 129 16.beyitte söz sanatı 16. Su temiz tabiatını âleme aydınlık (berrak) kılmış ve Hazret-i Muhammed'in, yoluna girmiştir. Şair bu beytinde su ile Hazret-i Muhammed'e uyan, onun yolunda giden mümin arasında bir münasebet buluyor. Temizlik dolayısıyle İslâmiyet suya büyük önem verir. Su maddî ve manevî temizliğin sembolüdür. Suyun vasıflarından biri berrak oluşudur. İyi mümin de öyledir. Onun gönlü de su gibi aydınlık, herkese açıktır.kinaye sanatı vardır S.130 4.sorunun ***ı; Ahmeti muhtar,Habiballah,Harelbeşer,Miraç sözcükleri. S.130 4 ve 5. etkinlikler edebiyattı demi 1.etkinlik ç.kasidede her beyit anlam bakımından birbirinden bağımsız ** her beyit kendi içinde bir bütündür kasidede beyitler arasında ses ilişkisi su sözcüğüyle sağlanmıştır. d. şairin kişisel duyarlılığını ve hayal gücünü en iyi ifade eden beyit şudur 'dest busı arzusıyla ger ölsem dostlar kuze eylen topragum sunun anunla yara su' Bu beyitte şair , sevgilinin elini öpebilmek için ölmeyi ** mezarının toprağından yapılan testi ile sewgiliye su **rilmesini istiyor .böylece sewgilinin elini öpebildiğini hayal ediyor. e. kasidenin özellikleri şunlardır; -devlet ve din büyüklerini övmek için yazılır -beyit sayısı 31-99 arasındadr -kafiyelenişi aa,ba,ca,da dır -kasidenin ilk beyitine malta,son beyitine makta, şairin mahlasının geçtiği beyite taç beyit , en güzel beyte ise beyt'ül-kasid denir -kaside.nesib,ginizgah,methiye,fahriye ve dua olmak üzere beş bölümden oluşur sayfa 130 5. etkinlik 5. soru aruz ölçüsünün kullanılması, kaside nazım şeklinin kullanılması, sanatlı bir söyleyiş olması, arapça ve farsça kelimelerin kullanılması
2024 Tüm hakları saklıdır. /İletişim:sorucam@gmail.com