Tarih Sorularının Çözümünde Kullanılan Yargı ve Yorumlar

Bir Bölgede Tarım Yapıldığının Kesin Göstergesi:

* Sulama kanalları
* Tarım araç ve gereçleri
* Tarım ürünlerinin bitki fosilleri

Bir Bölgede Ticaret Yapıldığının Göstergesi:

* Bölgede yetişmesi imkânsız ürünlerin bulunması
* Bölgede bulunmayan maddelerden yapılan eşyalar ve araç gereçler
* Paranın kullanılması
* Başka ülkenin paraları
* Pazar yerlerinin olması
* Ticaret yollarının veya kanlarlının olması
* Kervansarayların olması
* Serbest ticaret bölgelerinin olması
* Ülkede limanların olması

Bir Bölgede Bilimsel Faaliyetlerin Yapıldığının Göstergesi:
* Okulların veya medreselerin açılması
* Öğrencilere bursların verilmesi
* Tercüme faaliyetleri
* Yeni icatların veya buluşların yapılması
* Kitapların yazılması
* Kütüphanelerin kurulması
* Bilim adamlarının veya yazarların desteklenmesi
* Dış ülkelerden ilim adamlarının getirilmesi
* Dış ülkelere öğrenci gönderilmesi
* Özgür düşünce ortamının olması

Kolonicilik Faaliyetleri Sonucunda:
* Kültürel etkileşim
* Ticari canlılık yaşanması
* Sömürgeciliğin yapılması
* Zenginliğin artması
* Savaşların görülmesi
* Yeni yerlerin keşfedilmesi
* Yeni kültür, bitki, hayvan ve ırklarla karşılaşılması

Ahiret İnancını Gösteren Kanıtlar:
* Oda şeklinde mezarlar
* Piramit veya anıt mezarlar
* Mezarlara ölenin eşyalarının konulması
* Ölenin atıyla veya silahıyla gömülmesi
* Mezarlara balballar dikilmesi
* Tanrıya hesap verme amaçlı yapılan faaliyetler
* Mumyacılığın olması

Çok Tanrılı İnancın Göstergeleri:
* Bin tanrı ili sıfatının olması
* Tanrılar birliğinin kurulması
* En büyük veya küçük tanrının bulunması
* Farklı isimlerde tanrıların olması
* Tanrılar arası mücadelenin olması (Mitoloji)

Bir Ülkenin Savunma İhtiyacının Göstergesi:
* Kalelerin yapılası
* Komşu ülkelerle ittifakların veya anlaşmaların yapılması
* Ülkenin sur veya setlerle çevrilmesi
* Sınırlarda askeri birliklerin bulunması
* Savunma harcamaların yapılması
* Sınırda tampon bölgelerin oluşturulması
* Paralı asker tutulması

Bir Ülkenin Saldırı veya Fetih Amacında Olduğunun Göstergesi:
* Saldırı silahlarının olması
* Ordugâh şehirlerinin veya uç beyliklerinin bulunması
* Akıncı birliklerinin olması
* Cihan hâkimiyeti veya cihat anlayışını kabul etmesi
* Ülkelerin iç işlerine karışması
* Taarruz taktiklerinin öğrenilmesi

Medeniyet Kurulması İçin Gerekli Şartlar:
* Göç yolları üzerinde olması
* İklimin uygun olması
* Toprağın verimli olması
* Yer altı veya yer üstü zenginliklerinin olması
* Sulama imkânının olması
* Jeopolitik konumunun uygun olması

Feodal Devletlerin Özellikleri:
* Merkeziyetçiliğin zayıf olması
* İkili yönetimin olması
* İçişlerinde serbest, dış işlerinde bağımlı olması
* Kendi parasının, ordusunun, meclisinin, bayrağının ve vergi topladığı halkının olması
* Siyasi birliğin güçlü olması

Kadına Değer Verildiğinin Göstergesi:
* Devlet işlerinde söz sahibi olması
* Antlaşmalarda mührünün veya imzasının olması
* Devletin en üst makamı yerine vekillik yapabilmesi
* Meclise katılması ve söz sahibi olması

            Danışma Meclislerinin Özellikleri:
* Son söz veya karar makamı değildir
* Ülke işleri görüşülür fakat kararın onaylanması başkalarına aittir
* Yasama yetkisine sahip değildir
* Yürütme yetkisine sahiptir

Sert Kanunların Yapılmasının Sebepleri:
* Kanun yapılan alanın o halk için önemli olması
* Otoritenin korunmak istenmesi
* Karışıklıkların önlenmek istenmesi

Fidye Usulünün Özellikleri:
* Cezalar bir karşılıkla affedilebilir
* Kanunlar ağır değildir
* Kan davalarına sebep olabilir
* Daha çok küçük devletlerde uygulanır

Kısas Usulünün Özellikleri:
* Cezaya cezayla veya ağır hükümlülüklerle karşılık verilir
* Kanunlar serttir
* Otoriteyi ve düzeni sağlar
* Daha çok otoritenin zor sağlandığı büyük devletlerde uygulanır

Özel Mülkiyetin Göstergesi:
* Mühür veya imza
* Tapu veya kayıtlar
* Miras bırakabilme
* Satabilme veya hibe edebilme
* Müsadere sisteminin uygulanması

Bir Malın Kamu Malı  Olduğunun Göstergesi:
* Devletin armasının veya mührünün bulunması
* Malın belli bir süre için verilmesi
* Maaş karşılığı verilmesi
* Ekilmeyen arazinin devletçe geri alınması

Bir Ülkenin Zenginliğinin Sonucu:
* Paralı askerlik
* Yüksek refah seviyesi
* Enflasyonun düşük olması
* Lüks tüketim
* Sanat ve edebiyatın gelişmesi
* Sanat ve sanatçıların desteklenmesi ve teşvik primlerinin verilmesi
* Ticaretin gelişmesi

Şehir Devletlerinin Özellikleri:
* Özgür düşünce ortamının olması
* Bilimin ilerlemesi
* Şehirlerarası mücadelenin yaşanması
* Otoritelerin ve merkeziyetçiliğin zayıf olması
* Siyasi birliğin olmaması
* İşgale açık olması
* Olimpiyat, yarışma, panayır gibi ortak organizasyonların olmaması
* Kanunların daha çok fidye esaslı olması
* Siyasi baskının az olması

Bir Buluşun ya da Özelliğin İlk Olduğunun Göstergesi:
* Bulunan şeyin veya özelliğin alanında en eski örneği olması
* Diğer yeniliklerin onun üstüne bina edilmesi

            Millet Bilincinin Oluşmamasının Sebepleri:
* Farklı dil, din, ırk ve kültürün bir arada olması
* Coğrafi şartlardan dolayı, halkın ayrı yaşaması
* Sınıf ayrımının veya mücadelesinin olması
* Bölgenin istilaya açık olması

Ulusal-Milli Devletlerin Özellikleri:
* Kendi dilini kullanır veya resmi dil ilan eder
* Kendi kültürünün koruyucu tedbirler alır
* Kendi tarihini araştırır ve tarih bilinci aşılar
* Birlik ve beraberlik güçlü olur
* Uzun ömürlü olma ihtimali fazladır
* Milliyetçi anlayış hâkimdir
* Milli ordusu mevcuttur
* Yönetime kendi ırkından olanları geçirir
* Devlet başına o ırktan kadından doğmayanları getirmez.

Çokuluslu Devletlerin Özellikleri:
* Kozmopolit yapıdadırlar
* Etnik yapısı çeşitlidir
* Birlik ve beraberlik zor sağlanır
* Genellikle kısa ömürlü olurlar
* Ulusçu araştırmalar uygulamalar çok yapılmaz
* Farklı dil konuşurlar
* Farklı din anlayışı görülür
* Federatif yönetim görülebilir
* Ordusu karışıktır
* Dış devletlerin kışkırtmalarına açıktır
* Kültürel birlik zor sağlanır

Bir Şeyin Evrensel Değerli Olması İçin:
* Birden fazla ulus tarafından kullanılması
* Birden fazla milleti etkilemesi
* Birden fazla toplum tarafından geliştirilmesi
* Çoğunluğun ihtiyacına cevap verecek nitelikte olması

Merkezi Otoriteyi Güçlendirmek İçin:
* Sert kanunların yapılması
* Güçlü orduların oluşturulması
* Merkeze bağlı valiler veya yöneticiler atanması
* Posta teşkilatının oluşturulması, * Ulaşımın geliştirilmesi
* İstihbaratın geliştirilmesi
* Yerel yönetimlerin yetkilerinin kısıtlı olması
* Yerel yöneticinin kralın ünvanlarını veya yetkisini kullanamaması
* Yerel yöneticilerin kendi adına para basamamaları
* Merkezden tayin edilen görevlilerin yerel yönetimlerce görevden alınamaması
* Otoriteyi zora sokan güçlerin ortadan kaldırılması

Bir Şeyin Özgün Olması İçin:
* Bir millete ait olması
* Bir milletten başkasının kullanmaması
* Başka milletin etkilenmemesi
* Alanında orijinal olması

Taht Kavgasını Önlemek İçin:
* Kardeş katline izin verilmesi
* Tahta kimin geçeceğinin kanunlarla belirlenmesi
* Veliaht tayin edilmesi
* Meclisin yöneticiyi belirlemesi
* Kafes usulünün uygulanması

Bir Devletin Hukuken Sona Ermesi:
* Başkentinin başka bir güce devredilmesi
* Anlaşmada muhatap kabul edilmemesi
* Barış görüşmelerinin başka bir güç ile yapılması

Bir Devletin Fiilen Sona Ermesi:
* Devletin topraklarının işgal edilmesi
* Devletin kayıtsız şartsız telsim olması
* Devletin işlevini kaybetmesi
* Kanunların ve anayasanın uygulanamaması veya kısmen uygulanması

Bir Devletin Resmen Sona Ermesi:
* Devletin yerine yeni bir devletin kurulması
* Dış devletlerin eski devlete yapılan anlaşmaları geçersiz sayması
* Yeni anayasanın ve kanunların yürürlüğe girmesi
* Devletin kaldırıldığının duyurulması
* Devletlerin eski yetkilerini kullanmasına izin verilmemesi
* Uluslararası sözleşmelerden isminin çıkartılması
* Ülkelerin elçilerini geri çekmesi ve elçi kabul etmemesi

Kültürel İlişkileri Kolaylaştırıcı Etkenler:
* Aynı dilin veya alfabenin kullanılması
* Tercüme faaliyetleri
* Dışarıdan uzman veya öğretmen getirilmesi
* Dışarıya öğrenci gönderilmesi
* Elçiliklerin açılması
* Ticari faaliyetlerin yoğun olması
* Coğrafi olarak yakın olmak
* Tarihten gelen dostluk

            Bir Devletin Koloniciliğe ve Ticarete Yönelmesinin Sebepleri:
* Deniz kenarında olması
* Ticaret yolları üzerinde olması
* Arazilerin tarıma elverişli olmaması
* İklimin elverişli olmaması
* Yoğun nüfus artışının olması

İki Devlet Arasındaki Ekonomik ve Ticari İlişkileri Kolaylaştırıcı Etkenler:
* Aynı ölçü birimlerinin kullanılması
* Aynı günlerin iş ve tatil günü olması
* Paralarının iki ülke için geçerli olması
* Devletlerarası ulaşımın gelişmiş olması
* Ticaret anlaşmalarının yapılması
* Gümrük indirimine gidilmesi
* Serbest ticaret bölgelerinin kurulması
* Dış sermayenin teşvik edilmesi
* Birbirlerinin ihtiyaçlarını karşılayacak ürünlerin bulundurulması
* Coğrafi yapının uyumlu olması
* Ticari alt yapının oluşturulması(kervansaray, yol, sigorta, güvenlik, liman)

Devletin Coğrafi Konumunun Etkileri:
* Uğraş alanını belirlemesi
* Zenginlik derecesini etkilemesi
* Kanunların etkilemesi
* İnsanların karakterlerini etkilemesi
* Bilimsel gelişmeleri etkilemesi

İnanç Özgürlüğünün Göstergesi:
* İbadet ve inanç konusunda zorlamanın olmaması
* Farklı dinlerin bir arada bulunması
* İnancından dolayı kınanmaması
* Farklı mabetlerin yan yana olması
* Bir dine inanmaya zorlanmaması
* Farklı mezheplerin olabilmesi
* Devletin belli bir dini kayırmaması
* Farklı mabetlerin yapımına izin verilmesi
* Yönetimde farklı dinlere yer verilmesi
* Devletin resmi dininin olmaması
* İbadet serbestliğinin olması
* Farklı dinlere inanılmasına ses çıkarılmaması
* Kendi dini inançlarına göre sosyal yaşamını düzenleyebilmesi

İnancın ve Dinin Gelişmelere Etkisi:
* Mimariyi belirlemesi
* Tıp konusunda ilerleme * Eczacılığın gelişmesi
* Sanatı etkilemesi
* Kanunları etkilemesi
* Fetihleri ve savaşları etkilemesi
* Kültürü etkilemesi * Yazıyı ve dili etkilemesi
* Sosyal yaşamı ve giyimi etkilemesi

Bir Devletin Tanındığının Göstergesi:
* Anlaşmaya taraf olarak imza atması
* Elçilik veya konsoloslukların açılması
* Karşılıklı yardımlaşma antlaşmasının yapılması
* Devletin parasının diğer ülkelerde kullanılması
* Uluslararası faaliyetlerde bulunması

Bir Yerde Asimilasyon Faaliyeti Yapıldığının Göstergesi:
* Çoğunluğun azınlık üstünde baskı kurması
* Dil, din, kültür, isim ve alfabelerin yasaklanması
* Toplum üzerinde baskı kurarak değerlerini değiştirmeye zorlanması
* Devletin kadrolarına ve kademelerine alımlarda kısıtlamalara gidilmesi
* Kültürel mirasların yok edilmesi
* Kayıtlarının silinmesi ve yeni kayıtların oluşturulması
* Devlet desteğinin olmaması ve işlerinin zorlaştırılması
* Kültürel değerleri simgeleyen eserlerin yıkılması
* İbadet özgürlüğünün verilmemesi
* Mülkiyet haklarının elinden alınması

Bir Devlette İdari, Askeri, Ekonomik Alanlarda Birimlerin Kurulmasının Sebebi:
* Sınırların genişlemesi
* Yeni düzenlemelere ihtiyaç duyulması
* Yönetimin kolaylaştırılmak istenmesi
* Nüfusun artması
* Kültürel ve nüfus yapısının değişmesi
* Ekonomik uğraşların çeşitlenmesi veya değişmesi
* Savaşlarda istenilen başarının sağlanamaması
* Teknolojik gelişmelere ayak uydurulmak istenmesi

Fetret Dönemlerinde:
* Fetihler durur veya azalır
* Merkezi otorite zayıflar veya kaybolur
* Can ve mal güvenliği kalmaz
* İsyanlar veya karışıklıklar görülür
* Taht kavgası veya tahtın varisinin belirsizliği vardır
* Toprak kayıpları olabilir
* Devlet işleri aksar
* Ekonomi olumsuz etkilenir
* Devlete karşı halkın güveni sarsılır
* Vergiler düzenli toplanamaz

Bir Devletin Sanat Ve Kültürünün Değişiklik Yaşanmasında:
* Fetihlerin yapılması
* Tercümelerin yapılması
* İlmi, edebi ve sanatsal çalışmaların ilerlemesi
* Farklı kültürlerle etkileşime girilmesi
* Fikir veya inanç yapısının değişmesi
* Fethedilen yerlerin coğrafi yapısı
* Uluslar arası ticaretin etkisi
* Halkın yaşam tarzının değişmesi

Sosyal Sınıf Farkının Oluşmasında:
* Ekonomik gelirlerdeki farklılık
* Yerli veya göçebe halklardan olması
* Fethedilen yerin halklarının nüfusa girmesi
* Ağır şartların varlığı ve bundan dolayı insana ihtiyaç duyulması
* Farklı inanışların olması

Sosyal Sınıf  Farkının Olduğu Yerlerde:
* Gelir dağılımındaki adaletsizlik
* İnsanlar arasındaki eşitsizlik
* Görev dağılımındaki adaletsizlik
* Ezenler ve ezilenler
* İç mücadele vardır
* Kültürel birlik oluşmaz

Sınırların Genişlemesiyle:
* Yeni kurumlara ihtiyaç duyulur
* İhtiyaçları artar
* Yeni kültürler ve coğrafyalarıyla karşılaşılır
* Kültür etkileşimi yaşanır
* Sanatsal, ekonomik, dinsel, bilimsel ve diğer alanlarda çeşitlilik yaşanır
* Etnik yapı değişir ve çok uluslu yapı oluşur
* Merkeziyetçiliği arttırıcı tedbirler alınır
* Vergi çeşitliliği ve geliri artar
* Devletin medeniyeti gelişir
* Kendi kültür ve medeniyeti yayılır
* Yeni yönetim birimleri oluşturulur

Bir Ülkede İç Huzursuzluğun Yaşanmasında:
* Rüşvet
* Adam kayırma ve göreve kendi adamını getirme
* Ekonomik zorluklar
* Vergilerin ağırlığı
* Halk arasında eşitsizlik
* İnsanların dininden, ırkından ve ekonomik yapısından dolayı hor görme
* Başına buyruk yöneticiler ve devlet görevlileri
* İnsan hakları konusunda ağır yasaklar
* Adalet sistemindeki bozulmalar

Bir Ülkede Eyaletlere Valinin Yanında Kadınında Tayin Edilmesi:
* Yönetim ile yargının ayrıldığını
* Yargının bağımsızlığını
* Hukuk devleti prensibinin kabul edildiğini
* Hukuka işlerlilik kazandırıldığını gösterir

Devletlerde Yönetimde Danışma Kuruluna Yer Verildiğinin Göstergesi:
* Hititlerde Pankuş
* Sümerlerde Aksakallar
* İslam öncesi Türklerde Kurultay
* Türk İslam devletlerinde Divan
* İngiltere de avam ve lordlar kamarası
* Fransa da Eta Jenaro

Bir Ülkede Resmi Dilin Dışında Kalan Diller:
* Gelişmesi yavaşlar
* Bu dilde eserler çok az olur
* Dil, resmi dilin etkisinde kalır
* Dil, fazla yayılma gösteremez

Bir Devlette Ekonominin Siyasi Ve Askeri Politikayı Yönlendirdiğinin Göstergesi:
* Ticaret yollarını ele geçirmek için devletlerin savaşması
* Limalar için askeri seferler düzenlenmesi
* Yeni yerler ve sömürgeler için seferler düzenlenmesi
* Sömürge konusunda kendisine rakip olacak devletlerle mücadele etmesi
* Ticaret yollarının kontrolünü sağlamak istemesi

Bir Ülkenin Teokratik Yönetime Sahip Olduğunun Göstergesi:
* Anayasanın ve kanunların dini içerikli olması(şer-i hukuk)
* Kralın veya hükümdarların yapacağı işlerde din adamından onay alması(fetva)
* Hükümdarların aynı zamanda dini lider olması (halife)
* Kralın aynı zamanda din adamı olması(rahip kral)
* Kralın tanrı kral olması (firavun)

Bir Ülkede Üretimi Arttırmak ve Devamlılığı Sağlamak İçin:
* Halka ayrım yapmadan ücretsiz toprak dağıtılması
* Halka ücretsiz tohum gübre ve araç gereç verilmesi
* Sulama imkânlarının arttırılması
* Teşvik primleri verilmesi
* Ulaşımı ve taşımayı kolaylaştırması
* Toprağını ekmeyenlerin elinden toprağın alınması
* Yeni taşınanlardan bir süre vergi alınmaması
* Toprağı boş bırakanlardan vergi alınması
*  Tarım arazisinin korunması
* Tarım bölgesinde güvenin ve huzurun korunması
* Ağır vergiler alınmaması
* Yerel yöneticilerin baskısından halkın korunması