“ de ” bağlacı ve “ – de “ ekinin yazımı

  “de”  veya “da” yı cümleden çıkardığımız zaman cümle anlamsız olmuyorsa bu bağlaçtır ve bağlaç olan “ de,da “ ayrı yazılır.Yine ayrı yazılan “de” yerine “dahi” diyerek okuduğumuzda cümlenin anlamı bozulmuyorsa bağlaçtır.Ayrı yazılan “de,da” hiçbir zaman “te,ta” şeklinde yazılmaz.Bağlaç “de” aynı zaman da sözcük durumundadır.

Örnekler: Ne kadar ilgi göstersem de, bana yanaşmıyor. Ben onu, o da beni sevmiyor. Evimizi de okulumu da seviyorum…

  Bitişik yazılan “-de,-da” ise eklendiği sözcüğe içinde, üstünde, vb. anlamı katar ve “ -ta ,-te “ biçiminde yazılabilir. Ek halinde olan “-de” sözcüğü bitişik yazılır.

Örnekler: Babamlar, Ankara’da oturuyor. Çantam, okulda kaldı. Senin kalemin, bende kalmış. Sen, biraz evde otur…

“ ki ” bağlacı ve “ – ki “ eki

  Bağlaç olan ” ki” ayrı yazılır.” ki “ nin bağlaç mı ek mi olduğunu anlamak için üzerini kapatıp okuruz. Anlamda bir değişme bozulma olursa aitlik bildiren “ki” dir. Anlamda bozulma olmuyorsa bağlaç olan “ki” dir.

a) "ki" bağlacı kimi sözcüklerle birleşip, kaynaşarak birleşik sözcük olur. O zaman ayrı yazılmaz.

mademki, halbuki, belki, sanki, çünkü, oysaki.

b) "ki" bağlacı bazı sözcüklerle de öbekleşir, fakat ayrı yazılır.

demek ki, öyle ki , kaldı ki

• Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan "ki" sözcüğü de ayrı yazılır.

Babam geldi mi ki?

Doktor açıklama yapacak mı ki?

a)    Öyle anlaşılıyor ki, sen gelmeyeceksin.
1. Cümle : Öyle anlaşılıyor.
2. Cümle : Sen gelmeyeceksin.  

b)     Onu görünce öyle şaşırdım ki, anlatamam.
1. Cümle : Onu görünce öyle şaşırdım.
2. Cümle : Anlatamam.

  Örnekler: Çok çalış ki,sınıfı geçesin.İyilik yap ki,iyilik göresin.Fazla koşma ki,terlemeyesin…

Aitlik bildiren “-ki” eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. Sözcüğe “bulunan” anlamı katar veya bir varlığın adının yerine kullanılır. "Kiminki?" ve "hangi?" sorularının karşılığı olan sözcüklerin aldığı "ki" ler ektir.

Örnekler: Benim kalemim seninki gibi güzeldir. Bahçedeki yağmur suları dışarı taşmış. Dünkü olay beni derinden yaraladı. Evdeki hesap, çarşıya uymadı.